سومین نشست تخصصی با موضوع «طراحی صدا و افكت و ارتباط آن با متن» به همت دانشكده هنر دانشگاه سوره و همكاری اداره كل هنرهای نمایشی رادیو و رادیو نمایش؛ ربه صورت مجازی در سامانه سیباد دانشگاه سوره برگزار شد.
سومین نشست تخصصی با عنوان «طراحی صدا و افكت و ارتباط آن با متن» از سلسله نشست‌های «تحلیل ساختار، محتوا و جایگاه ادبیات نمایشی در رادیو» با ارائه و سخنرانی استاد فرشاد آذرنیا افكتور رادیو و با حضور دكتر امیررضا نوری‌پرتو مدیر گروه ادبیات نمایشی دانشكده هنر دانشگاه سوره به عنوان دبیر نشست، به كوشش دانشكده هنر دانشگاه سوره و با همكاری اداره كل هنرهای نمایشی رادیو و رادیو نمایش؛ روز سه‌شنبه مورخ 27 مهرماه 1400 ساعت 14 الی 15 به صورت مجازی در دانشگاه سوره برگزار شد.
در ابتدای جلسه، امیررضا نوری‌پرتو با معرفی استاد فرشاد آذرنیا به طرح مقدمه‌ای در باب موضوع این جلسه پرداخت. سپس فرشاد آذرنیا عنوان كرد: دانشمندان علم رسانه صدا را در رسانه اولویت بندی كرده و بنا بر اهمیت نام‌های متفاوتی بر روی آن گذاشتند. مهم‌ترین و نخستین صدا در رسانه، كلام معنادار انسان است و گروه دوم موسیقی است. گروه سوم صداهای طبیعی و گروه چهارم نویز یا صداهای مزاحم هستند. همچنین، گروه پنجم صداها سایلنت یا سكوت است.
فرشاد آذرنیا ادامه داد: تمام این صداها تعدادی خصوصیات مشترك دارند كه نخستین خصوصیت آن را ارتفاع صدا یا زیر و بمی صدا كه در كلام معنادار انسان است، می‌گویند. كلام معنادار انسان به شش گروه تقسیم شده. از نظر زیر و بمی كه سه گروه مربوط به آقایان؛ تنور، باریتون و باس كه تنور زیرترین، باریتون متوسط و باس بم‌ترین صدا برای آقایان است. وی افزود: در صدای خانم‌ها نیز آلتو بم‌ترین صدا، متزوسوپرانو صدای متوسط و سوپرانو زیر ترین نوع صدا در زنان است.
آذرنیا ضمن ارائه پیشنهاداتی گفت:در مورد برنامه‌های رادیویی و استفاده از این صداها كه در هنر، قانون نبوده و بیشتر جنبه پیشنهادی دارد؛ اگر برنامه‌ای دارید كه با یك گوینده مرد اداره می‌شود بهتر است صدای باریتون انتخاب كنید و اگر گوینده خانم باشد بهتر است صدای آن شخص آلتو باشد.
وی درباره دسته دوم صداها توضیح داد و افزود: دسته دوم صداها موسیقی است و موسیقی همانند كلام معنادار انسان، اختراع انسان است و از نت‌ها به جای حروف استفاده می‌شود و میزان‌ها به جای كلمه است. همچنین، آن خطوط كمانی بالای صفحه؛ نت آغاز و پایان یك جمله موسیقی را نشان می‌دهد. به طور مثال در سازهای بادی نوازنده در ابتدا یا میان كار خود حتماً باید نفس بگیرد و شنونده متوجه می‌شود جمله موسیقی چه زمانی پایان یافته است.
فرشاد آذرنیا، در خصوص موسیقی و اهمیت آن در نمایش رادیویی خاطر نشان كرد: موسیقی كاربردهای فراوانی دارد. به خصوص در نمایش رادیو كه یكی موسیقی پیشانی كار (شروع كار) است و دیگری موسیقی ارتباط یا پل كه دو صحنه نمایشی را به یكدیگر ارتباط می‌دهد. بعلاوه، موسیقی دیگری نیز وجود دارد به نام موسیقی احساسی- عاطفی كه به اصطلاح یك حسی را در نمایش همراه می‌كند و یا آن را تلطیف یا تشدید می‌كند.
وی با اشاره به دسته سوم صداها گفت: دسته سوم صداها سوند افكت یا صدای مؤثر است. این نوع از صداها به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ صداهایی كه به صورت پیش زمینه هستند، دیگری صداهایی كه به صورت تكی استفاده می‌شوند و در آخر صداهایی به نام تن كه از آن استفاده می‌شود و كاربردهای فراوانی دارند. آذرنیا ادامه داد: دسته چهارم صداها نویز هستند كه تا حد امكان نباید وجود داشته باشند.
فرشاد آذرنیا، در تبیین صداهای مزاحم خاطر نشان كرد: صداهای مزاحم به دو صورت هستند. یك صورت آن وایت نویز یا نویزهای طبیعی بوده كه اجتناب ناپذیر هستند و كیفیت دستگاه‌های صوتی نیز با همین مورد سنجیده می‌شود و هر چه مقدار وایت نویزها كمتر باشد و اصطلاحاً نسبت سیگنال به نویز بیشتر باشد این دستگاه با كیفیت‌تر است و طبیعتاً قیمت بیشتری دارد. همچنین، دسته دوم صداهای مزاحم صداهایی است كه شخص برنامه‌ساز ایجاد می‌كند و صدا نباید بلندتر و حتی شاید زیباتر و جذاب‌تر از صدای گوینده باشد، چرا كه تمام توجه به موسیقی جلب شده و این نوعی نویز تلقی می‌شود.
در ادامه جلسه، فرشاد آذرنیا درباره طراحی صدا یادآور شد: به كمك موسیقی و صداهای مؤثر می‌توان یك فضای نمایشی را طراحی كرد یا اصطلاحاً تابلوی صوتی ایجاد كرد كه ذهن مخاطب آن را پردازش كرده و با تجربیات خود منطبق می‌كند. بنابراین، مخاطب آن تصویر را برای خود می‌سازد. وی در این باره اضافه كرد: ما می‌توانیم در فضای رادیو نسبت به تلویزیون، تئاتر و سینما تأثیر بیشتری بر روی ژانرها داشته باشیم.
فرشاد آذرنیا، در رابطه با حس شنیداری تأكید كرد: موسیقی‌ها از لحاظ حس شنیداری به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته نخست موسیقی‌هایی كه حالت دینامیك یا حالت تحرك دارند و دسته دوم موسیقی‌هایی كه حالت ایستایی دارند. وی افزود: برای موسیقی‌های پل در جهت ارتباط دو صحنه نمایشی متفاوت در رادیو نیز از این خصوصیات استفاده می‌شود. اگر صحنه با حركت تمام شود موسیقی نیز باید حس آن صحنه را كامل كند. بنابراین، موسیقی برای صحنه باید به گونه‌ای انتخاب شود كه حس صحنه قبل را كامل كند و حس صحنه بعد را نوید ندهد.
فرشاد آذرنیا، در بخش پایانی سخنان خود به معرفی برخی از تكنیك‌ها و روش‌های طراحی صدا و تولید صدای مؤثر در رادیو پرداخت و با ذكر چند مثال در این باره جلسه را خاتمه داد.
در انتهای جلسه نیز، به تمامی سؤالات علاقه‌مندان در این حوزه پاسخ داده شد.
