برنامه «كارگاه تئاتر» كه فرم‌های مختلف نمایش ایرانی را معرفی می‌كند، اكنون به مناسبت ماه محرم به تاریخچه تعزیه و شبیه‌خوانی در ایران پرداخته است.

انسیه شمس‌اللهی - نویسنده و تهیه‌كننده برنامه «كارگاه تئاتر» - درباره این برنامه رادیویی به ایسنا گفت:‌ ساختار این برنامه مستند نمایشی است كه از آبان شروع شده است. فرم نمایشی این برنامه در قالب یك كارگاه تمرین تئاتر است و یك كارگردان به عنوان مربی به هنرجویان آموزش می‌دهد. ما اطلاعات را در قالب این كارگاه و آموزش‌های مربی به مخاطبان ارائه می‌دهیم.

او افزود: فصل اول این برنامه درباره تاریخ نمایش ایران بود، فصل دوم درباره نمایش روحوضی و سیاه‌بازی بود و فصل سوم هم كه از اول محرم آغاز شده موضوعش شبیه‌خوانی و تعزیه است. این فصل تا اربعین ادامه دارد و هفته‌ای یك قسمت پخش می‌شود. در این فصل درباره تعزیه و تاریخچه این فرم نمایشی، جزئیاتش و نسخه‌های موجود در تاریخ نمایش ایران و شخصیت‌های مهمی كه در این فرم كار كرده‌اند صحبت می‌شود.

شمس‌اللهی در پاسخ به این سوال كه آیا در این برنامه نمایش‌ هم اجرا می‌شود؟ پاسخ داد:‌ در این برنامه بچه‌ها از روی متن‌ها و نسخه‌های قدیمی می‌خوانند. نمی‌شود گفت اجرا می‌كنند فقط از رویش می‌خوانند. قالب برنامه هم به این صورت است كه بازیگران هنرجویان، نیمه‌حرفه‌ای هستند و نمی‌توانند اجرا كنند اما نسخه‌های موجود را بازخوانی می‌كنند.

این نویسنده رادیویی درباره منابع مورد استفاده‌اش برای نوشتن این برنامه توضیح داد: منابع موجود خیلی كم است. من در فصل اول كه تاریخ نمایش ایران بود از كتابخانه‌ها، فضای مجازی و یا كسانی كه در این حوزه تحصیل كرده بودند و منابع را می‌شناختند و اطلاعات داشتند استفاده كردم. یكی از منابع مهم مورد استفاده من كتاب «ادبیات نمایشی در ایران» است كه یك كتاب سه جلدی است و كتاب «سیری در تاریخ تئاتر ایران» و نیز كتاب «نمایش در ایران» آقای بیضایی كه درباره تاریخ نمایش ایران مطالب مهمی دارد. با این حال منابع كم است اما من سعی‌ام را كردم كه منابع خوبی پیدا كنم و جزئیات را از این منابع استخراج كنم. برخی اتفاقات هم ممكن است معاصر باشد و صوت و ویدیو دربارهشان موجود باشد. برای نمایش سیاه‌بازی بیشتر منابع من صوت و تصویر بود چون این فرم نمایشی بداهه بوده است چیز مكتوبی درباره‌اش نبود. ممكن است اخیرا نوشته شده باشد اما قبلا نبوده است. خاطرات كسانی كه در این حوزه كار می‌كردند و فیلم و صوت ها، منابع من برای این بخش بوده كه در خود برنامه هم از این‌ها استفاده شده است. برای تعزیه هم منبع تصویر و صوت خیلی كمك كننده بود. در كل فرم‌های نمایش‌های ایرانی زیاد بر اساس متن نبوده و بیشتر بداهه و بازی نامه بوده است.

شمس‌اللهی در پایان از كم بودن منابع درباره فرم‌های مختلف نمایشی در ایران ابراز تاسف و عنوان كرد: تا جایی كه من می‌دانم درباره تاریخ و فرم‌های نمایش ایرانی خیلی كم كار شده است. من در حد توانم سعی كردم كه چیزی را از قلم نیدازم. این كمبود برایم انگیزه شد و بعد از شروع كار فهمیدم واقعا كم كار شده است. نمایش های ایرانی خیلی پتانسیل دارد و حیف است كه دارد رو به زوال میرود و ما از دستش می‌دهیم. خیلی ارزشمند است. امیدوارم كسانی كه شایسته ترند و فرصت بیشتری دارند در آینده منابع بیشتری پدید بیاورند. آقای بیضایی برای تالیف كتاب «نمایش در ایران» تحقیقات میدانی كرده است. الان همه از روی هم كپی می‌كنند. حتی درباره تعزیه هم ما خیلی كم می‌دانیم و خیلی بیشتر از این‌ها بوده است. امیدوارم بتوانیم برای آیندگانمان از این فرم‌های نمایشی چیزی باقی بگذاریم و لااقل در تاریخ بماند و آیندگان بدانند كه در تاریخ این كشور این ها وجود داشته است.

برنامه «كارگاه تئاتر» هر پنج‌شنبه ساعت 21 از رادیو نمایش پخش می‌شود اما این هفته استثنائا جمعه پخش خواهد شد.

انتهای پیام