بایدها و نبایدهای سی و نهمین جشنواره فیلم فجر در گفت و گو با دبیر جشنواره

به گزارش روابط عمومی رادیو نمایش،مشروح این گفت و گو را كه در برنامه«نمای نقره ای» رادیو نمایش صورت گرفته است را در زیر می خوانید.
مجری - ما می خواهیم به سراغ گفت و گوی ویژه هفته مان با جناب آقای طباطبایی نژاد عزیز دبیر محترم سی و نهمین جشنواره فیلم فجر كه قرار است در بهمن ماه برگزار شود رویم و امروز می خواهیم با ایشان گفت و گو كنیم، تازه ترین رخداد های اطراف جشنواره را از زبان ایشان بشنویم. جناب آقای طباطبایی نژاد عرض سلام خدمت شما.
سلام عرض می كنم خدمت شما جناب آقای مقدسیان و عرض ادب و احترام خدمت همه شنوندگان فهیم رادیو نمایش دارم.
*از طرف خودم و بچه ها نمای نقره ای می خواهم به شما بگویم دمتان گرم كه پای جشنواره ایستادید و بنا شد در بهمن ماه در همان موعد مقرر برگزار شود و می خواهیم درمورد این صحبت كنیم كه اگر موافق هستید برخلاف این چیزی كه الان من مطرح كردم و شما هم هدفش را دارید و دنبال می كنید گروهی نیز آمدند و با برگزاری جشنواره با این شكل فعلی مخالفت كردند. بعضا گفتند كه چه اصراری است كه حتما برگزار شود، چرا در بهمن ماه؟ چرا صبر نكردید تا كرونا تمام شود؟ و... هر كاری كه در سینما و در سطح مدیریت انجام می شود، یك گروه به هر حال مخالف هستند و یك گروه موافق. اگر كوتاه بفرمایید كه توجیه شما و در واقع فلسفه نگاه شما چیست كه برگزاری جشنواره در بهمن را در دستور كار قرار دادید ممنون می شوم.
آن دوستانی كه موافق یا مخالف هستند به نظر من هر دو حق دارند كما اینكه در مجموعه خود ما نیز همین اتفاق افتاد و خب بعضی از دوستان ما موافق نبودند و بعضی ها موافق بودند. یك دلیل عمده در تاخیر فراخوان ما این بود كه زمان زیادی را مجموع دفتر جشنواره صرف كرد برای اینكه هم با فعالان حوزه سلامت گفت و گو كند و مشاوره های لازم را بگیرد هم با بزرگان سینما و صنوف صحبت های لازم را انجام دهد و به یك جمع بندی دقیق برسد. گزینه های متعددی پیش روی ما بود از تعطیلی جشنواره تا تعویق آن و انتقال آن به بهار 1400 و بعد بحث همراهی آن با جشنواره جهانی فیلم فجر؛ گزینه های متعددی بود. همه ی این موارد در جلسات متعدد شورای سیاست گذاری محاسن و معایبش مطرح شد و محدودیت هایی برای تعویق... ما اولین تصمیمی كه گرفتیم تعویق به بهار بود كه خب محدودیت های پیش رو كار را خیلی دشوار كرده بود از جمله اینكه 25 فروردین ماه مبارك رمضان شروع می شود و تا 25 اردیبهشت ادامه دارد و از آن طرف ایام داغ انتخاب ریاست جمهوری شروع می شد و دشواری های خودش را داشت. برگزاری در 14 فروردین هم به لحاظ اجرایی و دبیرخانه ای كار سختی بود به هرحال در تعطیلات 15 روزه عید و شرایطی كه بخواهی داوران را بیاورید (اوج كار داوران است)، این ها همه مواردی بودند كه ما را مصمم كرد تا....
*یعنی عملا ما باید قید جشنواره فجر را می زدیم اگر می خواستیم به بهار آن را منتقل كنیم.
باید واقعا قیدش را می زدیم. ما عملا با 2 گزینه بیشتر مواجه نبودیم؛ یا با شرایط پروتكلی و قدم گذاری كه در نشست خبری بود جشنواره را برگزار كنیم و یا اینكه از خیر برگزاری جشنواره بگذریم.
*من می توانم چندتا از این نقدهایی كه خیلی صریح بودند را بپرسم؟ فقط می خواهم این ها طرح موضوع شوند و پاسخ شما را بشنویم كه..
اولین نكته ای كه اشكال گرفتند و اشكال درستی بود این بود كه جشنواره با مخاطب معنا پیدا می كند. وقتی كه شما فقط می گویی داوری این دیگر اسمش جشنواره نیست. این حرف درستی است و ما آن را قبول داریم ولی من همیشه یك نكته ای را به دوستان یادآوری می كنم و می گویم كه نوروز یعنی دید و بازدید اما امسال شما نوروز نداشتید اما آیا سفره هفت سین نینداختید؟ یا به عمه و عمو، خاله و دایی زنگ نزدید تا احوالشان را بپرسید؟ آیا با خانواده كنار آینه و قرآن لحظه تحویل سال را گرامی نداشتید؟ وقتی چیزی تبدیل به آیین شود ما آن را تعطیل نمی كنیم بلكه با آن همزیستی می كنیم البته مشخص است كه یك جشنواره تمام عظمت و شكوهش به مخاطبش است این بدیهی است و ما هم این را می دانیم. همه تلاشمان نیز بر این است تا این اتفاق بیافتد اما ناگزیر هستیم كه تابع شرایط و مقررات باشیم.
*گروهی آمدند و اصل ماجرا را زیر سوال بردند. كسانی كه خیلی مستقیم صحبت می كنند گفتند كه اصلا جشنواره فیلم فجر در چند سال اخیر جایگاهی در سینمای ایران ندارد كه حالا برگزار شود یا نشود یا بخواهد مهم باشد. من موافق این نظر نیستم اما توضیح شما را می خواهم بشنوم.
واقعیت این است كه این حرف درستی نیست. غالبا وقتی كه چیزی نیست خلاء آن را حس می كنیم. وقتی آن را داریم و محاسنش را می دانیم انگار برایمان عادی می شود و ما نمی دانیم كه تمام این حسن ها وجود داشته و ما نسبت به آن ها غافل بودیم. جشنواره فیلم فجر از نظر من برای سینمای ایران تبدیل به یك آیین شده است حتی از مرز جشنواره عبور كرده است. به نظر من به عنوان كسی كه از اواسط دهه 60 مشتری جشنواره فجر بودم و از این 39 دوره، 34 یا 35 دوره مشتری ثابت این جشنواره بودم و خیلی های دیگر مثل من.. امروز داشتم صحبت های نوید محمد زاده در برنامه هم رفیق را گوش می كردم جمله ای گفت كه برایم جالب بود. گفت من از صف جشنواره فجر به سینما رسیدم و آدمی بودم كه در این صف ها بودم و هزاران نوید محمد زاده دیگر در این صف ها ایستادند؛ شما باید به عنوان مدیر فرهنگی آن ها را پیدا كنی. واقعیت این است كه جشنواره فجر یك جور شان فرهنگی و فراتر از جشنواره برای ما پیدا كرده است، یك جور یك آیین هنری و سینمایی شده است و ما باید قدرش را بدانیم.
*متاسفانه یك روحیه ای وجود دارد كه شاید خوب باشد اینجا آن را مطرح كنیم چون جشنواره فجر بهانه خوبی است تا در مورد آن صحبت شود. یك گروهی در سینمای ایران حالا فیلمساز، منتقد، خبرنگار هر كس كه اطراف سینمای ایران فعالیت می كند متاسفانه یك روحیه عجیب و غریبی دارند كه می گویند اگر من در سال 99 نتوانستم در سینما كاری كنم یا به هر حال دست من جایی بند نشد، من در سینما لطمه خوردم، من نتوانستم نقد خوبی بنویسم پس چون من به نتیجه نرسیدم می خواهم اساسا دیگر هیچ اتفاقی در سینمای ایران نیفتد. این روحیه سلبی كه اگر منفعت من محمدرضا مقدسیان تامین نشود پس سینما نباشد چقدر به سینمای ما لطمه می زند؟
متاسفانه این ها سیئات اخلاقی است كه در همه مشاغل وجود دارد یعنی در همه جا است. مربوط به سینما یا حوزه ما نیست اتفاقا در حوزه فرهنگ به نظر من از همه جا كمتر است ولی خب متاسفانه اینجا هم است به هر حال ما هم اینجا با نفسانیاتمان مواجه هستیم و طبیعی است كه بعضی ها از این فكرها كنند. ولی الحمدالله در مجموعه حوزه فرهنگ و علی الخصوص سینما كمتر است اما چون ذات سینما یك ویترین است بولد می شود و این حرف ها به چشم می آیند هرچند خوب است كه چنین چیزهایی نباشد و ما منصفانه تر قضاوت كنیم. اینكه بعضی ها درمورد جشنواره فجر قضاوت می كنند كه تاثیرش درسینما جاهایی زیاد یا كم شده است، من خیلی این حرف را قبول ندارم و این هم احتمالا وجه استنادش به چند فیلم كمدی كه در جشنواره نبودند اما در بازار مثلا اقتصاد و گیشه موفق عمل كردند این امر طبیعی است. جشنواره ها قاعده هایی دارند و بر اساس قاعده هایشان عمل می كنند ممكن است فیلم هایی، فیلم های گیشه باشند، بیایند و كار خودشان را كنند، البته ما در فراخوان و در مقدمه ای كه هر سال آن را تكرار می كنیم اصرار داریم به اینكه بگوییم یكی از وظایف جشنواره فجر حمایت از سینمای خلاق است و وجه دیگر آن توسعه اقتصاد سینما است. هر دو در كنار هم برای ما مهم است یعنی هم می خواهیم كشف استعداد كنیم هم می خواهیم از سینمای خلاق حمایت كنیم هم به توسعه اقتصاد سینما توجه داریم. احتمالا فیلمی كه موفق می شود و جایزه می گیرد و اسم فیلم در دهان ها می افتد و در مورد آن گفت و گو می شود حتی درباره آن نوشته می شود، فرصت بازار و گیشه بهتر نیز پیدا می كند.
*شما یك اشاره كردید. به نظرم این بحثی كه گفتید برای همه كسانی كه سینما برایشان مهم است قابل درك است و ممنون كه این توضیح را دادید. شما تجربه بسیار موفقی در برگزاری و دبیری جشنواره سینما حقیقت در چند دوره گذشته داشتید و امسال در واقع شما جشنواره فیلم فجر را دبیری می كنید. دست بر قضا ماجرای كرونا یك چالش خیلی دشواری را پیش روی شما قرار داده است. می خواهم بدانم شما با توجه به اینكه تجربه مدیریتی موفقی در برگزاری جشنواره ها داشتید برسیم به ماجرایی كه شما در نشست خبری نیز به آن اشاره كردید، فرمودید كه ما سه سطح در نظر می گیریم. یك سطح اینكه فیلمها فقط برای هیئت داوران به نمایش درآید، اگر شرایط فراهم باشد برای اهالی مطبوعات و منتقدان به نمایش گذاشته شود و اگر شرایط خیلی خوب باشد مخاطبین هم می توانند فیلمها را ببینند. اگر فرض كنیم كه فقط سطح اول اتفاق بیفتد یعنی فقط داوران بتوانند فیلمها را ببینند و جوایز اعطا شود چه تمهیدی در نظر گرفته اید برای اینكه آن شور و هیجانی كه به آن اشاره كردید (نوید محمدزاده هم به صف های سینما اشاره كرده بود) دست كم بین اهالی مطبوعات اتفاق بیفتد كه مثلا برنامه هایی مثل نمای نقره ای یا سایر برنامه ها یا اهالی مطبوعات و منتقدین بتوانند نظر دهند و گفتگو كنند، در حالتی كه فیلمها را دیده باشند چون اگر ندیده باشند نمی توانند كاری انجام دهند.
اگر واقعا ما به سطح دو نرسیم یعنی امكان نمایش آثار برای اهالی رسانه و مطبوعات و منتقدین برایمان فراهم نشود باید یك چاره اندیشی می كردیم كه كرده ایم و من نامه ای را خطاب به دكتر شاه آبادی زدم و اعلام آمادگی كردم كه ستاد جشنواره فیلم فجر آمادگی برای تولید برنامه های متناسب تلوزیونی دارد كه مجموعه آثار حاضر در جشنواره فجر را به مخاطبین معرفی كند و در مورد آن گفتگو كند و دقایقی از فیلم و پشت صحنه هایی از فیلم و گفتگو با دست اندركاران فیلم و بازیگران فیلم در این برنامه های شبانه تدارك شود و دكتر شاه آبادی هم پیغام فرستادند و اعلام آمادگی كردند. با دوستانمان در پلتفرم های نماوا و فیلیمو صحبت كردم و آنها هم اعلام آمادگی كردند و آقای یزدانی مدیرعامل نماوا به من گفتند كه ظرف دو الی سه روز آینده طرحشان را آماده می كنند. اگر این اتفاق بیفتد ما ناگزیر هستیم كه خلاء مخاطبمان را با برنامه سازی های تلوزیونی درباره آثار، در تلوزیون و پلتفرم ها پر كنیم.
*آن كسانی كه قرار است برنامه تولید كنند چگونه قرار است فیلمها را ببینند؟ آیا به صورت محدود برای آنها نمایش داده می شود؟
این نكته متاسفانه وجود دارد و خیلی كاری از دست ما بر نمی آید. البته من به شخصه امیدوارم كه شرایط به گونه ای باشد كه بتوانیم به سطح دو دسترسی پیدا كنیم و نمایش آثار برای دوستانمان و منتقدین و رسانه ها فراهم شود.
*چیزی كه هر دوره مطرح می شود و همیشه جنجال برانگیز است و موضوعیتی هم خیلی ندارد ولی نمی دانم چرا انقدر مهم می شود این است كه سالن رسانه و مطبوعات كجا باشد. هر سال این دعوا بین اینكه پردیس ملت باشد یا برج میلاد باشد یا چه وچه و چه می شود. من شنیدم كه شما در یكی از اظهار نظرهایتان اشاره كردید كه اگر شرایط فراهم شود و سطح دو برسیم برج میلاد را مد نظر قرار داده اید، درست است؟
هم برج میلاد و هم سینما ملت؛ چون ما ناچار هستیم كه ظرفیتمان را در فضای بزرگ هم كاهش دهیم، یعنی اگر برج میلاد مثلا هزار و اندی ظرفیت دارد ما یك سوم آن را مهمان داشته باشیم و طبیعتا در ملت هم با ظرفیت 30 الی 40 درصدی باید برویم. احتمالا اگر به آن سطح برسیم تلاش می كنیم كه هر دو مجموعه را در اختیار داشته باشیم.
*پس هنوز زود است كه بخواهیم درباره این موضوع صحبت كنیم. بحث دیگری كه شما در نشست به آن اشاره كردید حذف هیئت انتخاب بود. آیا دلیل آن صرفا كاهش تعداد تولید به دلیل بحران كرونا است یا دلیل دیگری دارد؟
یكی از دلایل آن می تواند این باشد و من منكر این دلیل نمی شوم. می دانید كه خیلی از تولیدات سینمای ایران در ایام كرونا یا با تاخیر مواجه شد و یا متوقف شد و بعضی هایش به بعد از كرونا موكول شد و ما یك كاهش 30 تا 50 درصدی در تولیداتمان داشتیم، اما فكر كردیم كه حالا كه نمی توانیم جدول نمایش را به این شكل ببنیدم خوب است كه یك پوئنی به فیلمها دهیم و آن پوئن حضور همه فیلمها در كورس داوری باشد. قبلا هم هیئت انتخاب 85 فیلم را می دید و بین آنها 22 فیلم و 10 فیلم هم برای فیلمهای اول انتخاب می كرد. الان پیش بینی ما بین 40 تا 50 فیلم است كه دستمان برسد و تقریبا نیمی از اینها تا الان ثبت نام كرده اند و احتمالا به همین 40 الی 50 و شاید مقداری بیشتر برسیم ولی پیش بینی من با اطلاعی كه از پروانه های ساخت دارم و گزارشی كه از فیلمها گرفتم بین 40 تا 50 فیلم است؛ این را هم می شد دو مرحله ای كرد و یك مرحله انتخاب و یك مرحله داوری گذاشت ولی فكر كردیم كه خوب است این پوئن را به همه دهیم و از داوران خواهش كنیم وقت بیشتری بگذارند و مجموع سیمرغ ها را برای همه فیلمها در نطر بگیرند.
*یكی از حاشیه هایی كه هر سال در جشنواره بود این بود كه می گفتند چرا هیئت انتخاب یك فیلمی را انتخاب كرده و یك فیلمی را انتخاب نكرده است.
بله این اشكال هم وجود داشت. الان ما دیگر چیزی به نام انتخاب نداریم و همه فیلمها در همه بخش ها شانس دارند. نكته دیگری هم وجود داشت: مثلا خیلی از فیلم اولی ها همواره این گله را داشتند كه مثلا اگر كلیت فیلم ما در سودای سیمرغ نیامده است ولی بخش هایی داشته كه این شانس را داشته باشد و شاید شانس خیلی بالایی هم داشته باشد؛ الان این شانس را دارند، یعنی فیلمهای اول ضمن آنكه آن سیمرغ فیلم اولشان را می گیرند همه شان در همه بخش ها رقابت می كنند. اگر بازی یك بازیگری در یك فیلم اولی خیلی درخشان بوده ولی آن فیلم اولی مثلا كلیت خوبی نداشته باشد، الان آن شانس از آن بازیگر گرفته نمی شود و او در رقابت با همه در سودای سیمرغ قرار گرفته است.
*یعنی از خیلی حرف و حدیث ها كم می شود.
البته كار داوران و كار ما خیلی دشوار است، چون ما بالاخره قولی كه دادیم این است كه برای 12 بهمن ماه كاندیداهایمان آماده باشند كه اگر خواستیم وارد سطح دو شویم و نمایش برگزار كنیم كاندیدها را بدانند..
*مشخص است كه تا چه تاریخی شما فیلمها را با چه سطحی از آماده سازی می پذیرید؟ چون سالهای قبل همیشه این مشكل وجود داشت.
ما اعلام كردیم برای بیستم دی ماه دی سی پی كاملشان را به ما تحویل دهند چون داوری شروع می شود.
*این دیگر تغییر نمی كند و اولتیماتوم آخر است؟
بله باید تحویل دهند چون داوری می شود و اگر بخشی ناقص باشد شانس داوری را از دست می دهند. مثلا اگر فیلیم را بدون صدای كامل بیاورند، آن صداگذار یا صدابردار شانس سیمرغش را از دست میدهد و خود فیلم لطمه می بیند، چون داوری ما از بیست و پنجم دی ماه شروع می شود.
*قبلا می گفتند كه ما فیلم ناقص را می فرستیم تا انتخاب كنند و بعد نسخه كامل را داوری كنند.
الان نمی شود چون بیست و پنجم داوری شروع می شود و نسخه ای كه به دست ما رسیده است نسخه ای است كه داوری می شود و اگر هر بخشی از آن نقص داشته باشد طبیعتا شانس داوری را از دست می دهد و ضرر آن به فیلمساز می خورد.
*خیلی از شما متشكرم كه با ما گفتگو كردید. برایتان آرزوی موفقیت می كنم.